Overeenkomsten / contracten

Het contractenrecht

In het dagelijks leven worden zeer veel overeenkomsten gesloten. Hierbij moet u denken aan koopovereenkomsten, huurovereenkomsten en bijvoorbeeld arbeidsovereenkomsten.

Veel overeenkomsten zijn overeenkomsten die redelijk simpel zijn. Dit zijn vaak overeenkomsten van korte duur. Bijvoorbeeld de koopovereenkomst betreffende boodschappen. Andere overeenkomsten kunnen een langere looptijd hebben en vaak complexer zijn.

De inhoud van een overeenkomst wordt niet enkel bepaald door wat partijen met elkaar afspreken, maar ook door de wet en de redelijk en billijkheid. In de wet is niet geregeld dat een overeenkomst schriftelijk moet zijn overeengekomen. Er zijn hierop echter wel een paar uitzonderingen, bijvoorbeeld de verkoop van een woning (onroerend goed). Hiervoor is zelfs een schriftelijk stuk niet voldoende, maar dient een notariële akte te worden opgemaakt. Vele overeenkomsten worden echter wel op schrift vastgelegd enkel om onduidelijkheden en latere bewijsproblemen te voorkomen.

Overeenkomst

Een overeenkomst is een rechtshandeling. Dit betekent dat het recht een rechtsgevolg verbindt aan het sluiten van een overeenkomst. Door de overeenkomst ontstaat er voor de ene partij rechten en voor de andere partij verplichtingen. Bij verplichtingen kun je denken aan het iets doen, iets te dulden of na te laten.

Vorm van de overeenkomst

Zoals reeds hierboven aangegeven is in de meeste gevallen de overeenkomst vormvrij. De overeenkomst hoeft zelfs niet op schrift te staan. Vaak zal dit wel gebeuren om voor beide partijen duidelijkheid te bieden. Indien echter bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst niet op schrift staat, wil dit niet zeggen dat er geen overeenkomst is. Deze is er wel, het is echter moeilijker om te bewijzen wat is afgesproken. Voldoet een overeenkomst of een deel van de overeenkomst niet aan de voorwaarden die de wet eraan stelt dan zijn er 3 mogelijkheden: 1) vernietiging, 2) nietig, 3) aanpassing van de overeenkomst.

Vernietiging

Beide partijen kunnen bij de rechter verzoeken om de overeenkomst te vernietigen of verzoeken dat de overeenkomst wordt vervangen door een andere overeenkomst. Een overeenkomst kan ook worden vernietigd door de wederpartij een schriftelijke verklaring te zenden. Overeenkomsten die vernietigbaar zijn, zijn overeenkomsten die onder invloed van een verkeerde voorstelling van zaken zijn gesloten, overeenkomsten die onder dwang zijn afgesloten en sommige overeenkomsten met minderjarigen of geestelijk gestoorden. Indien er ondanks een van deze redenen geen beroep op de vernietigbaarheid wordt gedaan, blijft de overeenkomst gewoon bestaan.

Nietige overeenkomst

Indien er sprake is van een nietige overeenkomst, is er nooit een overeenkomst geweest. Er hoeft dan ook geen rechter aan te pas te komen. De overeenkomst heeft namelijk nooit bestaan. Bij nietige overeenkomsten moet gedacht worden aan overeenkomsten in strijd met de goede zeden, de openbare orde of met een dwingende wetsbepaling. Voorbeelden van nietige overeenkomsten zijn een mondeling overeengekomen concurrentiebeding. In de wet staat namelijk dat een concurrentiebeding schriftelijk moet worden overeengekomen.

Aanpassing van de overeenkomst door de rechter

Indien de overeenkomst niet voldoet aan de eisen van de wet kan de overeenkomst op verzoek van één van de partijen soms door de rechter worden aangepast. De rechter kijkt daarbij naar wat de bedoeling van de partijen was bij totstandkoming van de overeenkomst. Het risico is echter wel dat je van te voren geen zekerheid hebt hoe de rechter gaat beslissen.

Het is dus van belang om een duidelijke tekst te hebben. Zorg dat wat in de overeenkomst staat ook voor andere partijen duidelijk. Dat iedereen weet wat er mee bedoelt wordt.

Onderhandelingen voorafgaand aan overeenkomst

Voorafgaand aan een overeenkomst kunnen onderhandelingen plaatsvinden. Er is dan nog geen sprake van een overeenkomst, omdat op nog niet alle punten overeenstemming (wilsovereenstemming) is bereikt. Echter, de handelingen en uitlatingen kunnen wel invloed hebben op de inhoud van de overeenkomst en op de uitleg van de overeenkomst.

Van belang tijdens de onderhandelingen is om te weten of diegene die de onderhandelingen doet, hiertoe ook bevoegd is. Bij bedrijven is een raadpleging in de Kamer van Koophandel dan niet overbodig. Verder kunnen onderhandelingen op een gegeven moment op een punt komen dat ze niet meer geheel vrijblijvend zijn. Er kan dan namelijk een situatie ontstaan waardoor afbreken van de onderhandelingen niet meer mogelijk is. Op dat moment dienen beide partijen dan samen te kijken hoe ze het gaan oplossen. Zo komt het dan regelmatig voor dat de gemaakte kosten door één van beide partijen wordt vergoed.

Niet nakoming van de overeenkomst

Als de onderhandelingen hebben geleid tot overeenstemming kan het helaas nadien alsnog misgaan. Zo kan één of beide partijen de overeenkomst niet nakomen. Dit kan allereerst komen door overmacht. Indien inderdaad een van beide partijen de overeenkomst niet nakomt, maar er sprake is van overmacht, kan diegene die door de overmacht is getroffen niet aansprakelijk worden gesteld voor verdere uitvoering van de overeenkomst. Wat onder overmacht valt, kan nog wel eens ooit een discussiepunt zijn. Indien u dit wenst te voorkomen is het van belang om vooraf in de overeenkomst op te nemen wat beide partijen onder overmacht vinden vallen. Zo kan daar later geen discussie over ontstaan.

Indien één van de partijen wel toerekenbaar zijn overeenkomst niet nakomt heeft de andere partij een aantal mogelijkheden. Zo kan deze nakoming vorderen, de overeenkomst ontbinden, zijn eigen prestatie opschorten totdat de wederpartij aan zijn verplichtingen heeft voldaan en het retentierecht inroepen. Het retentierecht houdt eigenlijk kort in dat de partij die wordt gedupeerd, het goed dat eigenlijk van de partij is die in gebreke blijft, zolang in bewaring neemt tot dat de partij zich weer conform de afspraken gedraagt. Daarnaast kan er schadevergoeding worden gevorderd. Aan alle bovenstaande punten zijn in de wet weer specifieke regels gesteld. Het is van belang om u zelf aan deze regels te houden, omdat u anders stappen onderneemt die u misschien niet had mogen ondernemen, waardoor u terwijl u al gedupeerd was nog erger in de problemen kunt komen.

Een tip kan nog zijn om reeds in de overeenkomst op te nemen wat de consequenties zijn als de overeenkomst niet wordt nagekomen. Het is allereerst een stok achter de deur. Naar naast brengt het zekerheid met zich mee.