Sinds 1 april 1995 is er een wet die de positie van patiënten in de gezondheidszorg versterkt. Deze wet heet “De Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (ook wel: De Wgbo).
Hulpverleners die een geneeskundig beroep of bedrijf uitoefenen moeten met deze wet rekening houden. Hieronder valt o.a. de huisarts, de tandarts, de fysiotherapeut, de verpleegkundige.
De belangrijkste rechten van de Wgbo zijn:
Stel, u gaat naar de huisarts omdat u uw enkel hebt verzwikt. Op het moment dat u bij de huisarts komt, moet er sprake zijn van toestemming voor de behandeling. Maar het zal duidelijk zijn dat de toestemming in dit geval al is gegeven omdat u zich wendt tot de huisarts met een enkel die dik is en pijn doet. De huisarts hoeft deze toestemming met u niet vast te leggen.
De arts zal vervolgens wel:
Dit alles geldt ook voor een behandeling in het ziekenhuis. In het ziekenhuis zult u meestal door middel van een formulier een aantal vragen dienen te beantwoorden. U dient dan o.a. aan te geven dat de mogelijkheden van een behandeling met u zijn besproken en dat aan u toestemming wordt gevraagd de behandeling te mogen uitvoeren. Let er op dat u ook daadwerkelijk duidelijk bent geïnformeerd.
Niet altijd is toestemming van u vereist. Bijvoorbeeld als u betrokken bent geraakt bij een verkeersongeval en direct medische hulp dient te krijgen. Het zal duidelijk zijn dat er vooraf dan met u niet een overeenkomst wordt gesloten waarbij uw toestemming wordt gevraagd en geen uitgebreide informatie volgt. Ook hoeft er geen toestemming van u worden verkregen voor een onderzoek als u in verband met een nieuwe baan een keuring krijgt of u de baan aankunt.
Medische gegevens mogen nooit zonder uw toestemming doorgegeven worden aan derden, ook niet aan familieleden en andere medische hulpverleners. Medische gegevens zijn dus vertrouwelijk. Dit geldt ook voor gesprekken met uw arts.
Een kind dat de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt, mag zelfstandig met een arts een overeenkomst sluiten ten behoeve van zichzelf. Dit betekent dat alle rechten en plichten, die ook gelden voor volwassenen, toegepast moeten worden op een kind van 16 en 17 jaar. Máár ook een kind vanaf 12 jaar heeft een aanzienlijke stem in beslissingen over medisch handelen.
Als patiënt kun je vragen je dossier (deels) te vernietigen. Aan dit verzoek moet de hulpverlener binnen 3 maanden na het verzoek voldoen. De hulpverlener mag o.a. weigeren als het belang van een ander in het geding is, bijvoorbeeld waar het gaat om bepaalde ziekten en de informatieverstrekking van de arts aan de overheid.